Nieoczekiwane konsekwencje dzieciństwa: Czy przyczyny Twoich problemów kryją się w przeszłości?

Wczesne dzieciństwo kładzie podwaliny pod nasze uczucia i reakcje w późniejszym życiu. Zdrowie psychiczne nie jest czymś, co staje się ważne dopiero w wieku dorosłym, gdyż buduje się je od najwcześniejszych chwil życia. Od tego, jak radzimy sobie ze stresem, po to, jak stawiamy czoła wyzwaniom. Wszystko jest głęboko powiązane ze środowiskiem, w którym dorastaliśmy.

Jak kształtuje nas wczesne dzieciństwo?

Wczesne dzieciństwo to okres wrażliwy, kiedy rozwój mózgu jest u szczytuco oznacza, że jest to czas zarówno szans, jak i podatności na zagrożenia. Jak zareagowali Twoi opiekunowie, gdy byłeś zdenerwowany? Czy otrzymałeś pocieszenie i wsparcie, czy też istniały ograniczenia w wyrażaniu emocji? Jak te doświadczenia wpłynęły na Twoje rozumienie zdrowia psychicznego i emocjonalnego? Itp. To wszystko są ważne pytania, a odpowiedzi na nie można znaleźć już we wczesnym dzieciństwie.

Badania potwierdzają związek pomiędzy wczesnymi doświadczeniami a długotrwałym dobrostanem. Niedawne badanie wykazało, że negatywne doświadczenia z dzieciństwa, takie jak zaniedbanie lub trauma, znacznie zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia w wieku dorosłym problemów ze zdrowiem psychicznym, takich jak depresja i stany lękowe (Tzouvara i in., 2023). Ale nie chodzi tylko o unikanie negatywnych doświadczeń. Pozytywne interakcje – takie jak czytanie z rodzicem, pocieszanie w przypadku zmartwień i bezpieczne odkrywanie świata – pomagają mózgowi ukształtować bardziej odporną osobowość.

I nie tylko wczesne dzieciństwo, kształtowanie naszego rozumienia świata zaczyna się już w łonie matki. Badania wykazały, że wysoki poziom stresu w czasie ciąży może wpływać na rozwój emocjonalny dziecka, zwiększając podatność na stany lękowe i rozregulowanie emocjonalne w późniejszym życiu (Jagtap i in., 2023).

Czy zatem wszystko zostało już przesądzone?

Bynajmniej! Wczesne dzieciństwo ma znaczący wpływ na nas, naszą osobowość, uczucia, jednak droga do dobrostanu psychicznego nie kończy się na dzieciństwie. Jest to proces zintegrowany, trwający przez całe życie. Rozwój osobisty polega na ciągłej pracy nad nawykami, które poprawiają samopoczucie emocjonalne i psychiczne. Dobrym przykładem są praktyki uważności – codzienna medytacja czy praktykowanie wdzięczności. Mogą one stopniowo przeprogramowywać mózg w celu uzyskania lepszej równowagi emocjonalnej, co poprawia ogólne zdrowie psychiczne.