Śmierć Dantona

Koprodukcja Teatru Miejskiego w Ptuj i Słoweńskiego Teatru Młodzieży po raz kolejny wprowadza na słoweńskie sceny dramat, którego – pomimo jego dalekosiężności, aktualności i doniosłości – nie mieliśmy okazji oglądać od czterdziestu lat. Dzieło Georga Büchnera można czytać jako dramat o rewolucji francuskiej, ale nie dotyczy ono jedynie ważnych, dawno minionych wydarzeń; jego wielkość tkwi w jego wnikliwości, która będzie wiecznie aktualna. Dzisiejsza publiczność postrzega je zatem przede wszystkim jako dramat o odwiecznych i niekończących się pytaniach o życie, moralność, sens i etykę. Jernej Lorenci, reżyser tej inscenizacji, rozumie pisarstwo Büchnera jako dramat o niemożności rewolucji lub o jej nienasyconej krwi, o zwątpieniu w postęp, ewolucję i historię. Rewolucja, jeśli w ogóle jest możliwa, z pewnością nie jest zjawiskiem pozytywnym, co znajduje odzwierciedlenie w przebiegu wydarzeń. Już na samym początku poznajemy trzy frakcje, które uformowały się podczas rewolucji francuskiej: zwolenników Dantona, zwolenników Robespierre’a i przeciwników rewolucji. Zasadnicze napięcie wynika z opozycji między tymi dwoma, którzy nie zgadzają się co do sposobu, w jaki mają poprowadzić rewolucję w przyszłości. Po spotkaniu tych dwóch ważnych postaci politycznych staje się jasne, że nie mogą znaleźć wspólnej drogi. Danton zostaje uwięziony, a poprzez fragmenty poznajemy jego osobistą historię, od rodziny po politykę publiczną, jako że odegrał ważną rolę w budowie nowego francuskiego społeczeństwa. Ta część stanowi esencję dzieła, ponieważ wszystkie pytania i wątpliwości zostają tu rozwiązane. To, co intymne, osobiste i polityczne, splata się w aktorach dramatu bez wyraźnych granic. Tym, co odróżnia Dantona od innych w okrutnej grze o władzę, jest właśnie świadomość poruszanych w dziele kwestii, dlatego też stara się on wycofać ze sceny politycznej, co jest niemożliwe. Jego wycofanie się w sferę prywatną jest aktem agresji, który dotyka wszystkich wokół: przyjaciół, byłych podobnie myślących ludzi, żonę, przeciwników politycznych i samą Francję.