Zmiana czasu o zaledwie godzinę na pierwszy rzut oka nie wydaje się zbyt drastyczna, jednak zmiana czasu zimowego i letniego może wiązać się z wieloma niedogodnościami. Zegar biologiczny, którym kieruje się głównie światło dzienne i ciemność, z trudem toleruje tak nagłe zmiany. Dla wielu oznacza to stresujący start, ponieważ potrzebują dni, aby dostosować się do nowego rytmu. Dlaczego zmiana zegara może być szokiem dla organizmu i jak wpływa na nasze zdrowie?
Zmiana zegara może oznaczać jedynie dodatkową godzinę snu jesienią lub dłuższy dzień wiosną, ale organizm odczuwa to zupełnie inaczej. Nasze zegary biologiczne pracują w ścisłym rytmie regulowanym światłem dziennym, a nagłe zmiany w organizmie wywołują prawdziwy chaos. Udowodniono, że wpływ zmiany czasu na zdrowie i samopoczucie jest wieloaspektowy, od zaburzeń snu i wzrostu problemów z sercem po problemy z koncentracją i sezonową depresję. Wielu ekspertów ostrzega, że praktyka ta przynosi więcej szkody niż pożytku, a jednocześnie UE od kilku lat negocjuje, aby zaprzestać przesuwania zegara, ale bez powodzenia. Dlaczego więc przesunięcie zegara może być tak dużym szokiem dla organizmu i jak można złagodzić jego negatywne skutki?
Zaburzenia biorytmu i rytmu dobowego
Organizm człowieka w naturalny sposób kieruje się rytmem dobowym zsynchronizowanym ze światłem dziennym, dlatego każda zmiana, np. zmiana zegara, jest dla niego nieprzyjemna. Według badań ludzie często mają problemy ze snem z powodu przesunięć zegara, ponieważ wewnętrzny zegar biologiczny potrzebuje kilku dni, aby dostosować się do nowego harmonogramu. Zaburzenia snu mogą skutkować chronicznym zmęczeniem, gorszą koncentracją, a nawet zwiększonym ryzykiem wypadków w ruchu drogowym lub w pracy.
Większe ryzyko dla serca i zdrowia psychicznego
Badania pokazują, że zmiana czasu ma negatywny wpływ na układ sercowo-naczyniowy. Niektóre badania wykazały wzrost częstości zawałów serca o około 25 % w pierwszych dniach po zmianie czasu na letni. Jednocześnie wzrasta ryzyko depresji, zwłaszcza jesienią, kiedy dni są krótsze i brakuje światła. To właśnie ten brak światła wiąże się z tzw. sezonowymi zaburzeniami afektywnymi, których ludzie doświadczają w postaci wahań nastroju, braku energii i zwiększonej ochoty na niezdrowe jedzenie.
Więcej wypadków i mniejsza produktywność
Szczególnie wiosenna zmiana czasu, pozbawiająca nas godziny snu, wiąże się ze wzrostem liczby błędów i wypadków, zarówno w pracy, jak i w życiu codziennym. Z badań wynika, że po wiosennej zmianie czasu znacznie wzrasta liczba wypadków komunikacyjnych, wzrasta także liczba błędów w środowisku pracy, które wynikają ze zmęczenia i słabej koncentracji pracowników.
Gorsze nawyki żywieniowe i wpływ na masę ciała
Według niektórych badań ludzie częściej sięgają po niezdrowe przekąski po zmianie czasu, co jest szczególnie widoczne w dni, w których pogoda jest niekorzystna lub jest mniej światła. Wiosenna zmiana nie tylko wpływa więc na sen, ale także osłabia samokontrolę podczas jedzenia, co prowadzi do większego spożycia kalorii i może w dłuższej perspektywie prowadzić do przyrostu masy ciała.
Zegar UE tyka: czy kiedykolwiek się zatrzymamy?
Od lat Unia Europejska debatuje, czy zakończyć zmianę czasu, ponieważ eksperci ds. snu uważają, że stały czas zimowy byłby bardziej zgodny z rytmami biologicznymi człowieka i miałby pozytywny wpływ na zdrowie. Podczas gdy niektóre kraje skłaniają się ku czasowi zimowemu, inne chcą zachować czas letni, głównie ze względu na turystykę i wieczorne światło, które pozytywnie wpływa na nastrój.
Jak łatwiej spędzić zmianę zegara?
Chociaż wyeliminowanie przesunięcia zegara nie jest jeszcze rzeczywistością, kilka prostych środków może pomóc złagodzić skutki zmiany. Zaleca się stopniowe dostosowywanie pory kładzenia się spać na kilka dni przed zmianą czasu. Korzystne jest także spędzanie jak największej ilości czasu w świetle dziennym i unikanie urządzeń elektronicznych przed snem. W ten sposób możemy pomóc organizmowi jak najszybciej dostosować się do nowego zegara.
Wniosek
Ruch zegara wciąż przynosi więcej pytań niż odpowiedzi, a przede wszystkim ma negatywny wpływ na zdrowie i samopoczucie wielu ludzi. Biorąc pod uwagę skutki zdrowotne, które coraz częściej badają eksperci, pojawia się pytanie, czy czas stały byłby lepszym rozwiązaniem dla wszystkich. Do tego czasu postaraj się jak najłatwiej przetrwać zmianę zegara, dostosowując codzienną rutynę i szczególnie dbając o swój sen.
