Primož Jeza: "Architect zijn betekent ook onderzoeker zijn."

Allereerst mijn oprechte felicitaties voor het feit dat u finalist bent bij de acht beste uit de hele EU in de DesignEuropa-wedstrijd. Dit is natuurlijk verre van de eerste onderscheiding voor je werk of erkenning voor je talent, en daarover later meer. Wat kunt u ons vertellen over de Nico Less-stoel, genomineerd in de DesignEuropa-categorie kleine en startende ondernemers, dat u misschien aan niemand anders heeft verteld?
Bedankt voor de felicitaties. Ik weet niet of we dit al aan de media hebben toevertrouwd, maar de stoel is helemaal aan het einde van het werkproces gemaakt, als aanvulling op twee andere stoelen. Wij hebben er de minste tijd aan besteed. Nico Less is namelijk een reductie van de Nico stoel qua materiaal, vorm, maar niet qua functionaliteit. Deze laatste hebben we verbeterd met een basis van het type "slede".

Belangrijk is om te benadrukken dat de leerstoel ook een maatschappelijk verantwoorde boodschap heeft en is gemaakt met het oog op de toekomst. Je hebt het in 2015 ontworpen. Zou je het vandaag anders ontwerpen?
Nee. Het zou vandaag de dag precies hetzelfde zijn ontworpen.

Je hebt al meer dan 50 projecten en ontwerpen op het gebied van architectuur en interieurontwerp, meer dan 40 scenografieën voor promotie- en korte films. Waar komt jouw onuitputtelijke bron van inspiratie vandaan? Wat inspireert jou het meest?
Ik word nog steeds het meest geïnspireerd door de tijdsgeest waarin we leven. Alledaagse prestaties van de wetenschap, b.v. nieuwe bevindingen op het gebied van genetica, nieuwe technologieën motiveren mijn gebruikelijke werkdag. In de studio beginnen we de dag vaak met een gesprek of het bekijken van videocontent: wat iemand heeft bedacht, gedaan, geënsceneerd... Ook anders kijken we in eerste instantie wat breder, sociologisch, naar de dingen die we ontwerpen. We vinden het prima om dingen te creëren die niet-trendy proberen te zijn, maar dat betekent niet dat ze niet in de tijdsgeest passen. Wij zien design als maatschappelijk verantwoord werk. We zijn nog niet in de buurt van correctheid, conservatief denken en afstand van experiment. Wij zijn altijd op zoek naar nieuwe en betere oplossingen, die op het gebied van productontwerp veel eenvoudiger te implementeren zijn dan in de architectuur. Deze laatste bevindt zich momenteel in een vreemde hoogtijdagen van correctheid. Geen experimenten, geen echte visies, alleen bewezen oplossingen. Stel je voor dat chirurgen nog steeds dezelfde technieken zouden gebruiken als meer dan 100 jaar geleden. Architect zijn betekent onder meer een onderzoeker zijn die vooruit kan kijken, de prestaties uit het verleden kan waarderen en zich bewust is van het huidige moment.

Je werk wordt ongetwijfeld erkend, het is de moeite waard om de Plečnik-prijs voor studenten te vermelden, de erkenning van de rector van de Universiteit van Ljubljana voor je artistieke prestaties en prestaties op het gebied van de architectuur, de Nico Less-stoel won ook de Red Dot Award: Product Design 2016. Welke van je projecten waar je het meest trots op bent, trots waarin je de meeste ziel hebt achtergelaten?
Je eerste project vergeet je waarschijnlijk nooit. In mijn geval was het de Orto-bar. Later hebben ze een verdieping en een kamer ernaast toegevoegd aan het interieur, maar daar heb ik niet aan meegedaan. Na 24 jaar is het oorspronkelijke gedeelte van de Orto-bar vrijwel hetzelfde als toen deze werd geopend. Dit is een teken dat de investeerders wisten wat ze wilden, en ik wist hoe ik het zou ontwerpen en realiseren. Anders is het erg moeilijk om te beoordelen in welk project je de meeste ziel steekt.

We zijn er zeker van dat veel mensen niet weten dat je op de middelbare school ook je eigen band had en maar liefst 3 albums uitbracht. Misschien wilde je eerst een carrière in de muziek?
Ik begon mijn eerste bandje in de zevende klas van de basisschool. Maar als middelbare scholier vond ik het erg leuk om met mijn band The Sfinkter te werken. Het was een electro-dark duo. Het laatste album of Ik heb het project opgenomen toen ik nog op de middelbare school zat, als lid van de band van Marko Breclj. Ook heb ik met hem een korte rondreis door Joegoslavië gemaakt, wat een onvergetelijke ervaring was. Als voormalig frontman van de band Bulldožerjev was Brecelj een grote ster in die delen, en wij werden dienovereenkomstig behandeld. Vervolgens werd ik op achttienjarige leeftijd opgeroepen voor het leger. Sindsdien heb ik geen muziek meer, en eerlijk gezegd zou een carrière in de muziek mij hebben verveeld. Het feit dat ik de kans heb gehad om op te groeien met het maken van muziek is voor mij vanuit het perspectief van vandaag van onschatbare waarde.

Architectuur bleek dus ware liefde. Muziek is waarschijnlijk nog steeds sterk aanwezig? De legendarische Orto-bar is immers ook van jou. Toeval?
Muziek zal er altijd zijn, maar op een andere manier. Architectuur of het beroep van architect biedt je een breed scala aan creativiteit, wat in principe ideaal is voor mensen die dat niet hebben ze willen niet één focus hebben. Zelf pak ik projecten nog steeds integraal aan en hanteer bij het ontwerpen dezelfde manier van structureren en componeren als bij het maken van muziek.
Dat is waarschijnlijk de reden waarom ik het ontwerp van de Orto-bar leuk vond of bijvoorbeeld Club Propaganda makkelijker dan iemand die niet zo met muziek bezig was.

Wat gaat er op dit moment om in je hoofd, komt er een nieuw project aan?
Momenteel ontwikkelen wij meerdere projecten in de studio. Van het interieur van een kantoorgebouw, een familievilla, mobiele woonunits, een tweezitsbank... Het zijn projecten die totaal verschillend zijn qua schaal, functie en schaal. En juist deze variëteit geeft ons bijzonder plezier.

De Lifetime Achievement Award bij de EuropaDesign Awards wordt uitgereikt aan Hartmut Esslinger, een Duitse industrieel ontwerper wiens wereldwijde carrière vijf decennia beslaat. Hoe goed ken je hem, is hij misschien je inspiratiebron, en wat heeft je het meest onder de indruk of boeit je het meest aan hem?
Ik ken hem alleen van zijn werken, die uiterst artistiek verfijnd, functioneel en tegelijkertijd vol emoties zijn. Een perfecte ontwerper die het laatste woord nog niet heeft gezegd. Zijn producten zijn designiconen en inspireren waarschijnlijk iedereen die affiniteit heeft met design.

Wat zou je zeggen tegen jonge architecten en ontwerpers die willen slagen?
Laat ze geen succes wensen, maar mooie projecten.

Nico Less stoel

De Nico Less stoel is eenvoudig, maar een unieke stoel gemaakt van gerecycled vilt (70 procent van het vilt is afkomstig van gerecyclede flessen). Met behulp van een combinatie van hitte en druk bereikten ze dit de vorm van een comfortabele stoel, wat wel past zich aan de vorm van het menselijk lichaam aan. De stoel is gemakkelijk te combineren met verschillende kleuren en is bovendien gemakkelijk op te bergen, doordat de stoelen op elkaar gestapeld kunnen worden.

De stoel is gemaakt als een eerbetoon aan de beroemde industrieel ontwerper Niko Kralj en is dus een belangrijk product van het Sloveense bedrijf Donor, dat perfect verankerd is in de kantoor- en woonmeubelmarkt. Het kleine bedrijf benadrukt de ergonomische kwaliteit van zijn producten en ruim tweederde van zijn voorraad wordt naar het buitenland geëxporteerd.

Prijzencommissie OntwerpEuropa waardeert de aandacht die is besteed aan maatschappelijk verantwoord en duurzaam ontwerp en het creëren van een product dat gemakkelijk te gebruiken is maar een onderscheidende persoonlijkheid heeft.

Ontwerp: Primož Jeza Studio: Primož Jeza, medewerkers: Diana Savković, Dušan Sekulić
Fabrikant: Donar, doe