De meesten van ons houden zich dagelijks aan het sociaal contract en de fundamentele ethische geboden. Ondanks deze regels is het echter mogelijk om sociale normen en morele richtlijnen te schenden en anderen te schaden. Meestal worden we hiertegen ook beschermd door dreigementen met mogelijke straffen. Wat gebeurt er als we mensen laten doen wat ze willen zonder de dreiging van straf? Veel experimenten hebben hier veel over te zeggen.
Veel factoren beschermen ons tegen het schaden van elkaar: opvoeding, moreel gezag, ethische richtlijnen, wetten en mogelijke officiële en onofficiële sancties die volgen in het geval van ongehoorzaamheid aan de ander. Maar wat gebeurt er als we mensen laten doen wat ze willen, zonder de dreiging van straf? Onderstaande experimenten getuigen hiervan.
Het experiment van Marina Abramović
https://www.instagram.com/p/BjlDErNl7n9/?tagged=marinaabramovic
In 1974 trad de bekende hedendaagse kunstenaar Marina Abramović op prestatie in Napels, waar ze alle bezoekers met haar liet doen wat ze wilden. Niets was verboden terrein, inclusief geweld. Op de tafel naast haar lagen 72 voorwerpen en een instructie dat ze deze op elke gewenste manier konden gebruiken. In het begin waren de bezoekers aardig voor haar: ze gaven haar bloemen en omhelsden haar. Later begonnen ze haar te knippen en uit te kleden. Tegen het einde van de voorstelling richtte iemand zelfs een geladen pistool op haar, wat eindigde in een ruzie tussen de bezoekers.
https://www.instagram.com/p/BdWJKKqg-jc/?taken-by=marinaabramovicart
Het Stanford-experiment
Professor Zimbardo ontdekte het in augustus 1971 aan de gerenommeerde Stanford Universiteit een experiment met zijn studenten. Hij verdeelde de vrijwilligers in twee groepen: bewakers en gevangenen. De studenten, die verder tot de elite-opgeleide klasse van Amerikanen behoorden, namen ongelooflijk snel de toegewezen rol op zich en gedroegen zich dienovereenkomstig. Dit betekent dat de bewakers de gevangenen op grote schaal martelden. Dit was grotendeels een product van de context, die op realistische wijze een gevangenissituatie nabootste. Het experiment werd na zes dagen stopgezet. Na deze gebeurtenis is ook een film gemaakt en ook Dogville van Lars von Trier gaat over een soortgelijk fenomeen.
Het roversgrotexperiment
In 1954 haalde het echtpaar Sherif het eruit een experiment met Amerikaanse basisschoolleerlingen. De kinderen gingen naar een zomerkamp in Robbers Cave National Park. Voordien verdeelden de psychologen hen in twee groepen die elkaar niet kenden. In de eerste fase kregen de kinderen de tijd om elkaar binnen hun groep te leren kennen, en in de tweede fase moesten de twee groepen met elkaar strijden om een prijs. Vanwege de beperkte middelen (dat wil zeggen de beloning) ontstond er ongelooflijk snel vijandigheid tussen de leden van de twee groepen, die zo ver ging dat sommigen het niet konden verdragen om zelfs maar in dezelfde kamer te zijn als een lid van de andere groep. In de derde fase losten de twee groepen het conflict op via een gezamenlijke taak die samenwerking vereiste.
