De Europese Commissie heeft een grote overwinning behaald in haar meerjarige juridische geschil met Apple, nu het Hof van Justitie van de Europese Unie (HvJ) heeft bevestigd dat het bedrijf €13 miljard aan ‘illegale’ belastingvoordelen moet terugbetalen die het in Ierland heeft verkregen. Deze verrassende uitspraak geeft een verdere impuls aan de inspanningen van de Europese Commissie om te voorkomen dat multinationals oneerlijke belastingvoordelen krijgen.
Het geschil begon in 2016 toen de Europese Commissie oordeelde dat Apple illegale staatssteun van Ierland ontving in de vorm van belastingvoordelen die van toepassing waren op winsten die buiten de Verenigde Staten werden gemaakt. Na dit besluit moest Ierland om terugbetaling van het genoemde bedrag verzoeken. Apple voerde aan dat het een politieke beslissing was zonder wettelijke basis. Niettemin heeft het HvJ nu definitief in het voordeel van de Commissie geoordeeld, en daarmee een eerdere uitspraak van een lagere rechtbank uit 2020, waarin Apple in het voordeel was, vernietigd.
De Europese Commissie beweerde dat Ierland Apple tussen 2003 en 2014 toestond belasting te betalen tegen een extreem laag tarief, waardoor het bedrijf in 2014 slechts 0,005 % belasting kon betalen, terwijl andere bedrijven aanzienlijk hogere tarieven betaalden. Volgens de Commissie bezorgde dit voordeel Apple een oneerlijke concurrentiepositie.
Impact op andere multinationals
Europees mededingingscommissaris Margrethe Vestager, bekend om haar strenge toezicht op grote bedrijven, heeft boetes voorgesteld aan verschillende multinationals zoals Amazon, Fiat en Starbucks, ook vanwege soortgelijke gevallen van vermeend oneerlijke belastingvoordelen. Vestager, die dit jaar zijn ambt neerlegt, was een belangrijke aanjager van de zaak en drong aan op meer gelijkheid op het gebied van de vennootschapsbelastingverplichtingen in de hele Europese Unie.
Niettemin mislukten enkele soortgelijke zaken, zoals tegen Fiat, uiteindelijk. Maar Apple is een voorbeeld geworden van een bedrijf dat vanwege zijn omvang en invloed in het middelpunt van deze inspanningen is beland, wat verstrekkende gevolgen zou kunnen hebben voor toekomstige juridische procedures met betrekking tot belastingvoordelen voor multinationals in Europa.
Apple ontkent de beschuldigingen
Apple heeft de beschuldigingen van wangedrag consequent ontkend, waarbij CEO Tim Cook herhaaldelijk zei dat het een politiek gemotiveerde zaak was. Volgens hem heeft Apple geen staatssteun ontvangen en alle belastingen betaald in overeenstemming met de Ierse wet.
De Europese Commissie bleef echter bij haar verzoek en ging in 2020 in beroep tegen een uitspraak van een lagere rechtbank die in het voordeel van Apple was. Het HvJ heeft nu geoordeeld dat er juridische fouten zaten in de uitspraak van de lagere rechtbank en heeft in het voordeel van de Commissie geoordeeld, wat betekent dat Apple de bovengenoemde €13 miljard moet terugbetalen.
Mondiale trends: druk op technologiereuzen
De druk op de grote technologiegiganten beperkt zich niet alleen tot Europa. Google wordt wereldwijd geconfronteerd met een aantal procedures, waaronder in de VS, waar het door de Amerikaanse rechterlijke macht wordt onderzocht wegens monopolistische praktijken in de advertentiesector. Dit voorbeeld laat ook zien hoe mondiale toezichthouders zich steeds meer richten op de activiteiten van grote technologiebedrijven en hun impact op de wereldeconomie.
Met deze uitspraak heeft de Europese Commissie een extra bevestiging gekregen dat haar inspanningen om oneerlijke belastingpraktijken te voorkomen juist en gerechtvaardigd zijn. De tijd zal leren of deze uitspraak de manier zal veranderen waarop multinationals zakendoen in Europa.
De Europese Unie hanteert al enige tijd strenge regels op het gebied van kunstmatige intelligentie, die een belangrijk onderdeel aan het worden is van nieuwe technische apparaten zoals Google Pixel-smartphones en de nieuwste iPhone 16. Deze technologiegiganten integreren geavanceerde kunstmatige intelligentie-functies (UI) in hun nieuwste modellen, maar de EU stelt al grenzen aan de manier waarop deze technologieën op de Europese markt kunnen worden gebruikt. Zo komen de nieuwe iPhone 16 en Google Pixel niet naar Europa met het volledige scala aan features die wel beschikbaar zijn in de Verenigde Staten of Azië. Beperkingen omvatten alles, van de privacy van gebruikers tot het gebruik van gegevens voor machinaal leren, wat betekent dat UI-systemen die zijn gebaseerd op het in realtime verwerken van grote hoeveelheden gegevens niet volledig zullen functioneren. Dit roept veel vragen op over de toekomst van slimme apparaten in Europa. Zal de technologische vooruitgang beperkt worden door strenge regelgeving, of zullen bedrijven zich aanpassen en technologieën ontwikkelen die voldoen aan de Europese regelgeving? Het lijkt steeds waarschijnlijker dat de EU zal aandringen op strikte controles op het gebruik van UI, vooral vanuit het oogpunt van gegevensbescherming en transparantie van algoritmen, wat de komst van enkele van de meest geavanceerde functies zou kunnen tegenhouden die anders de gebruiker zouden veranderen ervaring met slimme apparaten in de toekomst.
